In oktober-november 2023 stond een reis naar Madagaskar op het programma. Al enkele jaren bovenaan het verlanglijstje, maar door vooral corona hebben we tot nu steeds onze plannen moeten uitstellen. Eind 2023 was het dan zo ver! Onze avonturen zijn waren via de blogs te volgen. Hieronder een samenvoeging van alle geplaatste blogs (met foto's), die samen een volledig verslag vormen. Op sommige plekken zijn de blogs later nog aangepast of uitgebreid.

Aftellen naar Madagaskar (blog 3 oktober 2023)

 Voor ons dit keer een hele makkelijke: al sinds wij elkaar kennen, willen wij heel graag naar Madagaskar. Corona heeft alleen een paar jaar lang flink roet in het eten gegooid, maar nu is het weer zonder beperkingen mogelijk. Voordeel is wel dat we al een paar jaar aan het uitpluizen zijn geweest wat we nu allemaal willen zien. Na het bedenken van de reis volgt het boeken van vluchten, verblijven, excursies of zoals bij ons in dit geval een georganiseerde reis in 1 keer. Heel toevallig is er een organisatie die precies die bezienswaardigheden en locaties die wij graag willen zien heeft gebundeld in een groepsreis. Dus ook nog eens gezellig met een groep op pad!

Nu zitten we in de laatste fase van de voorbereiding. Niet alleen allerlei spullen regelen die mee moeten (Hebben we nog zonnebrand en anti-muggenmiddel? Waar is de wereldstekker? Welke tassen nemen we mee?), maar ook lekker inlezen. De laatste jaren probeer ik naast de vertrouwde reisgids ook een boek over het betreffende land te scoren. In dit geval een combinatie: een leuk, verhalend boek van iemand die er een rondreis heeft gemaakt. Nog een paar dagen en de tas kan ingepakt en we kunnen op weg om nieuwe herinneringen te maken. We kijken er naar uit.

Dag 1 en 2: Antananarivo

Het Madagaskar-avontuur is begonnen! Het hoort er bij, maar het is noodzakelijkerwijs begonnen met een lange reisdag. Noem het maar een stukje investeren in een mooie reis die komt. En de start is in ieder geval veelbelovend gebleken.

De wekker ging om kwart voor drie in de nacht, dus met enige moeite opgestaan en nog even opgefrist onder de douche. Kleren lag al klaar en de tas was gepakt, dus na een ultra vroeg ontbijt en nog wat laatste spullen pakken, konden we de deur uit. We wonen tegenwoordig wat dichter bij Schiphol, dus met de auto was het over een lege snelweg nog maar iets meer dan een half uurtje rijden. Autootje gestald op P3, daarna zoals gebruikelijk als haring in een ton met een bus naar de terminal gebracht. Over Schiphol verder niets bijzonder te melden: rijen bij het inchecken en de veiligheidscontrole lekker kort, tijdige boarding en op tijd de lucht in richting Parijs.

In Parijs ging het allemaal wat rommeliger, het zal niet voor niets 'met de Franse slag' heten. Uiteindelijk met een half uur vertraging vertrokken voor de lange vlucht van bijna 11 uur naar Antananarivo (kortweg Tana). Filmpje kijken, beetje slapen, reisboek lezen, nog een filmpje kijken, nog wat lezen. Dat vat de vlucht ongeveer wel samen. Maar hoe lang 11 uur voor het gevoel ook duurt, ook daaraan komt weer een eind. Inmiddels was het al 22 uur geweest, maar we moesten nog op Afrikaans tempo langs allerlei loketten en beambten. Gelukkig lag de bagage al op de band op ons te wachten en hadden we de gids snel gevonden. Nog even kort in het busje en we waren in het hotel. Daar zo snel mogelijk naar de kamer en lekker slapen, we waren er heel hard aan toe.

Dag 2 begon lekker rustig. Niet te vroeg aan het ontbijt, even rustig tafelen met het deel van de groep dat tegelijk met ons was aangekomen. De rest (grootste deel van de groep) zou later vandaag aankomen in Madagaskar. Na het zeer riante ontbijt met wat medereizigers bedacht om naar Tana zelf te gaan. Er is niet super veel te zien, maar het is toch ook wel weer leuk om een klein beetje te proeven van het dagelijks leven in zo'n drukke stad. Via het hotel dus een gids en chauffeur geregeld en (na best een poos wachten) op weg richting de hoofdstad. Onderweg weet je je toch steeds weer te verbazen hoe anders het leven er in dergelijke landen aan toe gaat. Mensen verkopen hun waren op straat, kleine akkertjes waar eten wordt verbouwd, alles met wielen wordt gebruikt om veel te veel goederen en mensen te verplaatsen. De Renault 4 en lelijke eend doen nog dienst als taxi, niets is afgeschreven of wordt weggegooid. En voor ons oogt alles chaotisch, maar het deert de mensen niet.

In Tana hebben we vooral door de stad gereden, met een aantal stops. De eerste was bij een oud station in Franse stijl: Gare Soarana. Daarna via de Avenue de L'Independance door naar het hoogste punt van de stad. Rova Antananarivo, een paleis. Een mooi gebouw, maar vanaf daar vooral ook een erg mooi uitzicht over de stad. Vervolgens afgedaald richting een kerk met daarnaast een gigantisch Mariabeeld. Als laatste nog rond Lac Anosy (een meer met in het midden een WWI-monument) en daarna weer langzaam op weg terug richting het hotel. Wel via een andere route, dus we konden nog meer indrukken opdoen.

Bij het hotel terug, was de rest van de groep net aangekomen. Tijd om wat kennis te maken, daarna nog een introductie van onze reisleider. Helaas was hij niet kort van stof, onze aandacht was naar het zwembad achter hem. Uiteindelijk konden we dan nog even plonzen voor het donker werd. Nu net gegeten, tijd om af te ronden en lekker te gaan slapen.

Dag 3: de N7 naar Antsirabe

'Mora mora', het devies in Madagaskar. Eigenlijk kent ieder Afrikaans land een zelfde soort motto, alleen in een ander jasje. Het komt er op neer dat 'haast' er niet bekend is, alles gaat in een rustig tempo. En je er druk over maken heeft totaal geen zin, het verandert niets. De eerste dagen in een Afrikaans land betekent dus even omschakelen, alles gaat zoals het gaat. Bus drie kwartier te laat? Het zij zo. Ontbijt geserveerd in verkeerde volgorde en verspreid over een half uur? Kan slechter. Het omschakelen is weer gebeurd, we laten het allemaal maar over ons heen komen.

De N7 is een 'snelweg' van Antananarivo naar Antsirabe, onze reisroute voor vandaag. Volgens de routeplanner 171 km, maar het zijn wel Madagaskar-kilometers! En dat betekende een lange zit. Start van de dag in ons hotel ten noorden van Antananarivo, vlakbij het vliegveld. Antsirabe ligt echter ten zuiden van de hoofdstad en bij gebrek aan een ringweg betekende dat dwars door de stad heen. En dat dan ook nog midden in de spits, dus het was vol in de auto-polonaise. Wel leuk om de chaos van zo'n grote stad nog even te zien. Ook nog een paar stops gemaakt in de stad, al was dat voor een deel een flashback naar gisteren. Vervolgens ons door alle files heen gewrongen de stad uit, waar we dus uitkwamen op de N7. Snelwegen maken het allemaal niet echt sneller. Misschien iets minder verkeer naarmate we verder van Tana waren, maar de weg werd steeds slechter. Waar het eerst nog af en toe kleine putten in de weg tegenkwamen, werden het steeds vaker diepe gaten. Voeg nog wat vrachtwagens toe en het tempo gaat er helemaal uit.

Gelukkig wel veel gezien onderweg. Zodra we Tana verlieten zagen we de rijstvelden op de vlakke delen waar we doorheen reden en dichtbebouwde gebieden op de heuvels in de verte. Naarmate de dag vorderde, begon het landschap te veranderen. Meer heuvelachtig, soms bergachtig. Bebouwing was meer langs de weg te vinden, landbouw juist tegen de heuvels op. Kleine terrassen met groenten in plaats van rijst. Het landschap werd ook roder door het gekleurde zand, hier dankt Madagaskar ook de bijnaam 'rode eiland' aan. Voor de picknicklunch gestopt op een erg leuke plek. Langs de weg stonden daar allemaal kraampjes waar planten werden verkocht. Heuvelop werden die planten gekweekt. Vriendelijke lokale mensen die het leuk vonden dat we daar stopten voor de lunch.

Na de snelle lunch weer snel het busje in en verder op weg. In de middag geen stops meer, want het weer begon om te slaan. Een paar pittige buien, dan heb ik geen zin om een winkeltje of fabriekje te bezoeken. Dat wordt morgenochtend nog even een inhaalactie en daarna weer een lange reisdag richting het westen. Even een paar dagen doorbijten nog voordat we in de mooiste gebieden van het land uitkomen. We kijken er nu al naar uit.

Dag 4 en 5: reis naar de Westkust

Vanuit de hoogvlakte in het midden van het land, waar Tana en Antsirabe liggen, lukt het niet om over land de westkust binnen 1 dag te bereiken. Dag 4 en 5 stonden dus in het teken van lange reisdagen, met een overnachting in de omgeving van Miandrivaza.

In de vorige blog was ik al ingegaan op  'mora mora'. Vandaag (dag 4) kwam dit dubbel en dwars aan het licht. Het zat op zijn zachtst gezegd qua reisdag niet mee, hoewel we dat eerlijk gezegd pas laat in de gaten kregen. De dag begon wel erg leuk. Vroeg opstaan en ontbijten, daarna nog even wat dingen zien in Antsirabe. Eerst een kleine demonstratie van iemand die speelgoed maakt van gerecyclede materialen. Velgen van blik, spaken van visdraad en banden van slangetjes afkomstig bij de dokter: het was vakmanschap en het zag er leuk uit. Überhaupt is recycling iets wat in Madagascar ver is doorgevoerd, al heeft dit ook een trieste reden. Uit pure armoede wordt niets weggegooid, alles heeft nog waarde. Heftig bijvoorbeeld om te zien hoe graag de bevolking (zeker in het binnenland) onze lege plastic flessen wil hebben, ze hebben zelf echt niets. Na de demonstratie van de speelgoedmaker uiteraard geen vertrek zonder langs het souvenirwinkeltje te (moeten) gaan, maar dat hoort er dan ook wel weer bij.

Ongeveer naast het speelgoedfabriekje stond een fabriekje waar gebruiksvoorwerpen en souvenirs werden gemaakt van de hoorns van zebu's. Dit zijn runderen die je overal in het land ziet en die zowel worden gebruikt als lastdier als voor de vleesproductie. De hoorns worden verhit, waarna ze buigzaam worden en kunnen gevormd. Na wat schuur- en polijstwerk ontstaan dan leuke producten. Ook hier weer een winkeltje om te bezoeken. Laatste tussenstop in Antsirabe was een dagelijkse markt. Verschillende kraampjes met voedsel, kleding en allerlei gebruiksvoorwerpen. Een lokale markt voor de hele omgeving, dus het was best een drukte. Leuk om mee te maken, veel vriendelijke mensen ook.

Daarna in het busje voor veel kilometers. De N34 was de route vandaag, tot aan Miandrivaza. Twee relatief spontane tussenstops (naast toiletstops en een lunchpauze): op een brug over een rivier waar de lokale bevolking massaal aan het zwemmen en (kleding) wassen was en bij een rivier waar goudzoekers grond aan het spoelen waren. Verder vooral kilometers maken in de bus. Langzamerhand kregen we door dat het niet echt snel ging, aan alle kanten kwamen andere auto's voorbij. De remmen bleken niet optimaal te werken en dat is niet heel handig in heuvel- en bergachtig gebied. Verder maakte de versnellingsbak soms ook de nodige herrie. Ook is een busje gewoon minder handig op deze wegen. Uiteindelijk bereikten we in het donker Miandrivaza. We moesten echter nog 30 km naar het hotel. In deze regio wordt reizen in het donker afgeraden, dus we waren blij dat we een aantal kilometer verderop een militair konden ritselen om ons te begeleiden. Een veiliger idee dus, al kon hij de laatste kilometers niet makkelijker maken. Het bleek namelijk dat het hotel flink van de weg lag en dat we in het pikkedonker over zandpaden met flinke hobbels moesten. Best een avontuur dus. Uiteindelijk kwart voor 8 aangekomen en na een laat diner (geserveerd om half 10) waren we wel helemaal klaar met de dag. Nog een positief punt over de dag: prachtige landschappen, dus er was genoeg te zien onderweg.

De volgende ochtend weer vroeg uit de veren, want we wilden vroeg op weg. Weer een lange reisdag zou eindigen aan de kust. Zwembad en strand lonkten, dus alles op alles om toch redelijk op tijd aan te komen in Morondavo. Dat is gelukt, want eind van de middag konden we lekker plonzen. Dat voelt toch fijner dan de dag ervoor. Het zat vandaag dan ook niet tegen op de weg. Misschien ook wel mazzel dat het zondag was, dat scheelt best wel wat verkeer. Verder de eerste kameleon gezien en ook de eerste baobabs. Het landschap veranderde gedurende de dag: alles werd vlakker en ook steeds groener. Een prima dag dus eigenlijk wel, zeker omdat we nu in het gebied zijn waar wel veel willen gaan zien. Morgen gaan we verder op pad met jeeps en zullen we vast veel gaan zien.

Dag 6: Baobabs

De start van een zesdaagse 4wd-trip door het westen van Madagaskar. Startpunt Morondava, tijdstip 7 uur. De groep verdeeld over zes auto's, in kolonne de stad uit. Eerste stop de Avenue de Baobab. Dit is een rechte zandweg die tussen een verzameling prachtige baobabs doorloopt. De mooiste plaatjes maak je bij zonsondergang, maar daar komen we later deze week nog voor terug. Voor nu was het ook al een prachtig uitzicht. Ook een aantal honderden meters over de avenue gelopen voor mooie kiekjes. Indrukwekkend ook hoe hoog en breed die bomen zijn.

Na de avenue een lange hobbelrit door bossen en open gebieden, met overal die mooie baobabs. Eentje wordt heilig genoemd, dus dat was wel weer een tussenstop waard. Na een korte stop bij wat graftombes (gewoon recente, met beschilderingen die de dode en zijn of haar leven moest uitbeelden) op naar de eerste rivieroversteek van de dag. Een paar drijvende delen met vlonders, meer stelde het niet voor. Maar daar weten ze vervolgens wel vijf auto's op te parkeren via smalle ijzeren 'loopplanken'. Respect voor al die chauffeurs die ons fantastisch over al die heel slechte zandpaden manoeuvreren en die ook probleemloos de auto's op en af de ferry's krijgen. Via de ferry kwamen we aan in een stadje. Omdat onze auto moest wachten op een volgende ferry, werden we getrakteerd op een ritje naar het restaurant voor de lunch in een soort tuktuk, die eigenlijk vooral geschikt leek voor bagage. Goed vasthouden dus, totaal door elkaar geschud kwamen we aan op de bestemming.

De lunch was heel erg goed. De chefkok was opgeleid in Frankrijk, de gerechten zouden niet misstaan in een Europees restaurant van het betere segment. Wel alles met een Mallagassische twist, dus we werden ook wel verrast met de gerechten. Na de lunch nog een lange hobbelrit naar de eindbestemming van vandaag, een dorp nabij de tsingy waar we morgen naartoe gaan. Uiteraard daarover later meer. Door onder andere wat pech met wat auto's lukte het niet om voor het donker aan te komen. Zo'n zandweg wordt toch nog wat meer een avontuur als het pikkedonker is. Datzelfde gold ook voor de laatste ferry. Uiteindelijk kwam het uiteraard allemaal goed, nu na een hapje eten lekker naar bed en morgen weer bij het krieken van de dag uit de veren.

Dag 7: Tsingy de Bemaraha

Vandaag op het programma één van de activiteiten waarvoor we deze reis hebben geboekt: de Tsingy de Bemaraha. Dit is een gebied met kalksteenformaties die door erosie een landschap met puntige rotsen vormt. Het hoogste deel ('de grote tsingy') heeft pieken van wel 70 m hoog. En om tot een uitzicht over het gebied te komen moet je flink aan de slag.

Het begint in de vroege ochtend met een rit van meer dan een uur naar de juiste ingang van het park. Op de parkeerplaats werden al klimtuigjes aangemeten, die de hele tocht aan moesten blijven. Vervolgens een uitgebreide uitleg over het park en de regels en gebruiken. De Tsingy is bijvoorbeeld een heilige plek, waardoor je niet met je wijsvinger ergens naar mag wijzen. Wijzen doe je met de hele hand of met gebogen wijsvinger. Wel even wennen als je heel veel ziet en anderen dat ook wil laten zien. Andere (logische) regels zijn dat je uiteraard geen dieren mag voeren en geen afval mag achterlaten.

Bepakt met rugzak, water en camera konden we starten. Het eerste stuk redelijk naar beneden, vol in de zon. Gelukkig snel het bos bereikt. Ondanks dat het einde droge seizoen was, bracht het bos toch wat schaduw. Dat scheelde in ieder geval toch iets in temperatuur. In het bos was het heerlijk wild spotten. Veel vogels, maar ook drie soorten lemuren (sifaki, de western great bamboe lemur en de red fronthead brown lemur) en mangoesten. We hadden dus best wel mazzel.

Na ongeveer een uur bereikten we de rotspartijen. Dat betekende camera's weg om twee handen vrij te houden voor het klimmen. De klim was een echte belevenis. Soms ladders, soms kruipen en klauteren door grotten, maar vooral klimmen over (puntige) rotsen. Op de gevaarlijkste plekken konden we ons gelukkig zekeren aan stalen kabels. De beloning wachtte boven. Op een paar vlonders (gelukkig met leuning) hadden we een prachtig uitzicht over de puntrotsen en wijde omgeving. Ook de befaamde hangbrug moest worden overgestoken, waarna langzamerhand de afdaling werd ingezet. Dat blijkt iedere keer toch weer lastiger dan het klimmen. Ook daar gelukkig waar nodig weer kabels om te kunnen zekeren. Halverwege de afdaling in een koele kloof tijd voor de zelf meegebrachte lunch. Een eekhoorn en mangoesten kwamen even buurten om te kijken of er nog ergens kruimels op de grond lagen. Ze lieten zich hierbij nauwelijks storen door onze aanwezigheid.

Na de lunch het restant van de afdaling, gelukkig was dat deel wat minder ingewikkeld. Uiteindelijk stonden we ineens weer in het bos. Snel weer in de 'wildspot-modus' en aan de wandel richting de parkeerplaats. Ook op de terugweg was er, ondanks het latere tijdstip en dus meer hitte, nog genoeg te zien. Nog een laatste klim terug naar de parkeerplaats en de tocht zat er op. Het was echt super.

Terug in het hotel (eind van de middag) was het tijd om te relaxen. Lekker op een bedje langs het zwembad met een koel drankje, dat was wel verdiend.

Dag 8 en 9: Kirindy Forest

Een gecombineerd verslag van dag 8 en 9, twee dagen in het teken van Kirindy Forest. Een park met lemuren, kameleons en ook de Foossa, het grootste roofdier van het land.

Maar eerst moest er uiteraard weer gereisd worden. Aangezien het (voor het grootste deel) de omgekeerde reisroute was van dag 6 begonnen we nagenoeg gelijk met een overtocht met de ferry. Het zag er toch een stuk leuker uit in het daglicht, en het was een lekkere drukte. Genoeg afleiding tijdens het wachten dus. Na de oversteek een lange rit over stoffige wegen tot aan de lunch bij de Mad Zebu, het restaurant waar we ook dag 6 hadden gegeten. Een beetje decadent in zo'n arm land, maar wel erg goed eten. Na de lunch ruim een uur wachten op de volgende ferry, gelukkig stond er een frisse bries en was er genoeg schaduw te vinden. Vermaak kwam van geïnteresseerde kinderen. Leuk om de kinderen te laten zien hoe je foto's moet maken en om samen van blaadjes en takjes propellorspeeltjes te fabriceren. Ook leren de kinderen graag wat franse woordjes, helaas hadden ze daarvoor niet heel veel aan ons. Uiteindelijk nog een vriendelijk afscheid toen de ferry afvaarde richting de overkant.

Het laatste deel van de rit van vandaag was nat. De lucht werd steeds donkerder en uiteindelijk ging het onderweg best flink regenen. Eenmaal bij de lodge viel het nog mee. Het was ondertussen al aardig laat, dus snel omkleden en klaarmaken voor een wandeltocht in het donker door Kirindy Forest. Het bos was nog ongeveer 20 minuten rijden met de jeeps. Onderweg hadden we de grootst mogelijke mazzel, want een foossa rende over het pad voor ons uit. Het was maar voor een paar seconden, daarna schoot hij het bos in. Het bleek de enige keer dat we hem zouden zien. 

Vanaf een parkeerplaats liepen we het bos in. Zaklampen aan en in volle concentratie rondkijken. Dankzij de zeer bekwame gids hebben we genoeg gezien. Verschillende soorten lemuren werden gespot en ook meerdere slapende vogels waren te bewonderen. Verder gecko's en een spin en slang, een prima tocht dus. Na de tocht nog een laat diner en daarna naar de hut. Onderweg daar naartoe ging het wild spotten nog even door: een hagedis en schorpioen kwamen op ons pad.

De volgende ochtend weer terug het bos in om de dagdieren te zien. Drie soorten lemuren (sifaki, redfronted brown lemur en ook de nog wakkere red-tailed sported lemur), veel vogels en kameleons. Een leuke tocht van bijna 2 uur, daarna waren we er gezien de hitte wel klaar mee. Ondanks een zoektocht van de gidsen geen foossa meer, maar gelukkig hebben we hem eerder toch even gezien.

Rond lunchtijd even een echt siësta-momentje. Even helemaal niks doen bij het zwembad was wel fijn na een intensief programma. Half in de middag nog een kort bezoekje aan het naastgelegen dorp en daarna weer op pad met de jeeps. Een stopje bij de 'baobab d'amour' en een bezoekje aan de Madame Bethe lemur (kleinste lemur bekend) waren ook erg leuk. Daarna door voor een magisch moment. De zonsondergang bij de Allée de Baobab is wel een 'must-see'. In het donker nog een laatste stuk naar het hotel in Mondorava, de plek waar we een aantal dagen eerder ook waren. Een opfrismoment later gingen we in het stadje nog even een hap eten. Een gezellige afsluiter van de dag.

Dag 10: visserij

Drie (iets meer dan halve) reisdagen. Enerzijds met als doel om in Ifaty uit te komen, anderzijds om ook een mooi en minder dicht bevolkt deel van Madagascar te laten zien. Deel 1 van het drieluik was de rit naar (en het bezoek aan) Belo sur Mer. Dit is een vissersplaatsje op zes uur rijden van Morondava.

De rit begon nog comfortabel op een asfaltweg, maar dat hield al heel snel op toen een afslag werd genomen een zandpad op. Het pad was flink hobbelig en er moesten ook een aantal riviertjes worden overgestoken. De mazzel was wel dat het nu einde droge periode is, want de meeste riviertjes stonden helemaal droog of er was nog maar een klein stroompje water over te steken. Dat het toch altijd oppassen was, bleek wel toen we een jeep vast zagen zitten in een riviertje. Die ging geen kant meer op, ben benieuwd hoe ze dat hebben opgelost. Grootste risico voor vastlopen in de droge periode bleek echter vooral droog, mul zand. Daar kwamen we achter toe we het niet meer verwachtten: in Belo sur Mer zelf. Het dorpje ligt aan de kust, op duinen. Wegen zijn er niet, dus het is ploeteren door het mulle zand. Van onze groep zijn er een aantal jeeps vastgelopen, maar gelukkig was iedereen redelijk snel weer los. De route was een erg mooie. Veel droog bos, maar (vooral bij de kust) ook open vlaktes. Verder slechts af en toe wat dorpjes, veelal verscholen in het bos. Ondanks het gehobbel dus een prima rit.

De ecolodge lag prachtig aan het strand. Door laag water kwamen mooie rotspartijen aan de oppervlakte. De vaarroute naar het vissersdorp zelf lag langs onze lodge, allerlei boten kwamen voorbij richting dorp. Eind van de middag gingen we zelf nog een kijkje nemen in Belo sur Mer. Dat was vooral een informatieve en interessante wandeling over het strand, want in een vissersdorp gebeurt daar het meest. Vissers waren hun vangst aan het binnenhalen, kinderen aan het oefenen met een zeilbootje en een aantal personen was bezig met het maken van een boot. Dit gebeurt tussen de normale werkzaamheden door, dus het kan wel 6 jaar duren voordat een boot af is.

Na het bezoek aan het dorpje werd de terugtocht over het strand ingezet. De zon ging al bijna onder, ideaal dus om onderweg nog wat kiekjes te schieten. Ook dag 10 was weer helemaal geslaagd.

Dag 11 en 12: doorreizen

Dag 11 en 12 maar even samengevoegd. Allebei alleen maar reisdagen (dag 2 en 3 van het eerder genoemde reis-drieluik) en verder eerlijk gezegd ideaal om de blogachterstand weg te werken. Het internet is namelijk op zijn zachtst gezegd niet ideaal in dit land, dus het bijwerken van de site blijkt vaak lastig. Tussenstop na dag 11 was Manja, in de middag van dag 12 kwamen we aan in Ifaty.

Dag 11 was een geval van nog meer zandpaden, de jeeps waren dus nog hard nodig. Het landschap was vergelijkbaar met dag 10, met vandaag alleen wel twee stops. De eerste was bij een grote open vlakte, die werd gebruikt voor het winnen van zout. Zeewater wordt naar bassins gepompt. Het water verdampt, waarna het zout achterblijft. Dat geeft na een lange periode een dikke laag zout, die kan worden gewonnen. Belangrijk voor de Malagassiërs, omdat hun voedsel van nature nagenoeg geen zout bevat. Een welkome aanvulling dus. De tweede stop was bij een mooie heilige baobab-boom. Waar we de vorige dagen nog om anderen konden lachen, zaten we nu zelf een keer goed vast in het diepe zand. Uiteindelijk was er een sleepje van een andere jeep nodig, aangevuld met een lading vrijwillige duwers (inclusief een paar mensen die op de motor langs reden).

Eindbestemming van de dag was het stadje Manja. Antwoord op de vraag vooraf wat er te doen zou zijn: helemaal niets. Ook de aankondiging dat dit 'het minste hotel' zou worden, temperde de verwachtingen. In de praktijk was het hotel inderdaad niet al te best, al heeft dat ook zijn charme. Midden in een druk stadje, aan zo ongeveer het drukste kruispunt. De ingang van het hotel was gelijk ook een winkel en kroeg. Daarna nog via twee drinklokalen en je stond op een binnenplaats. Vanaf die binnenplaats door wat paadjes en achter op het terrein waren wat hutjes te vinden die het niveau bezemkast net ontstegen. Het bed was niet verkeerd, dus het zou allemaal wel goedkomen. Een drankje doen kon op het terrasje op straat. Een hele groep toeristen, het trok best wat bekijks van de lokale bevolking. Andersom was er voor ons ook genoeg om te bekijken. Het dagelijkse leven van Madagaskar kwam letterlijk aan ons voorbij. Het avondeten kon gelukkig wel op het achterterrein worden genuttigd, anders was het eten van je bord af gekeken.

De volgende ochtend het laatste stuk op weg naar Ifaty. De beste weg van Madagaskar lag voor ons. Gloednieuw, nergens gaten in het asfalt. Dat was dus lekker doorrijden. Op één plaats was de nieuwe weg nog niet aangelegd, daar is nog een brug over een rivier beoogd. Gelukkig lag er al wel een dam die in het droge seizoen met jeeps kan worden overgestoken. Dat scheelt weer lang wachten voor een ferry. Onderweg nog een bezoek aan een schooltje. Dit schooltje is een soort van geadopteerd door de reisorganisatie die ons door het land begeleid. Ze krijgen hiervan al steun, maar vaak nemen ze ook groepen mee om er op bezoek te gaan. Uiteraard niet met lege handen, stapels pennen en schriften waren ingekocht. Er stond een groot welkomstcommitée te wachten, de kinderen waren op deze zondag zelfs speciaal even naar school gekomen. Zelf voel ik me altijd ongemakkelijk op dit soort momenten (het lijkt wel een beetje de sinterklaas uithangen), maar op zich wel even leuk om te zien en fijn dat we iets hebben kunnen bijdragen.

Na een voorspoedige reis bleef een groot deel van de middag over om even helemaal niets te doen. Een zwembad, strand en bar zijn dan de ideale plekken om te vertoeven. Even goed insmeren, cocktail erbij en genieten maar.

Dag 13: Ifaty

Ifaty was vooral in het reisprogramma opgenomen voor diegenen die wilden gaan snorkelen of duiken en voor de strandliefhebbers. De eerste twee zagen we dit keer niet zitten, het derde is naar onze mening niet voor een hele dag. Gelukkig was er ook nog een optie om twee natuurparkjes te bezoeken. In de middag werden we opgehaald met wel heel bijzonder vervoer: karren voortgetrokken door zeboes. En dan niet koetsjes of zo, maar van die karren die we al tig keer hadden gezien en die worden gebruikt om goederen of de oogst te vervoeren. Even leegmaken, kussens erin en die malle toeristen kunnen op pad. Best weer een belevenis, al is het weinig comfortabel en moet je uitkijken voor rondspetterende zeboe-poep.

Het eerste natuurparkje bleek een soort arboretum. Keurige paden en bij alle planten en bomen bordjes met de bijbehorende namen. Twee gidsen mee: één voor de planten en één voor de dieren. De laatste had een drukke dag, want hij dook steeds overal de bosjes in om vervolgens steeds weer terug te komen met dieren die hij had gevangen en wilde laten zien. Een egel, hagedissen, een spin, een schorpioen: hij toverde het allemaal tevoorschijn. Tussendoor wandelden we langzaam verder met de andere gids, die van alles had te melden over de flora. Op een bepaald moment moesten we even met de fauna-gids mee, want hij had een slang gevonden. Het kleine slangetje in zijn hand was leuk, maar wat verderop bleek een boa constrictor van zo'n anderhalve meter rond te glijden. Mooi om te zien, wel blij dat hij ons niet interessant vond.

Na het eerste parkje weer in de karren en door naar het volgende. Dit park bleek tevens een rehabilitatiecentrum voor ringstaartmaki's en een paar andere lemuren. Niet wild dus, maar wel leuk om te zien. Verder een goede gids die veel wist te spotten en ook veel te vertellen had. De leuke tocht werd afgesloten met een terugrit op de karren naar het hotel. Een prima invulling van de middag dus.

Dag 14: Zombitse

Na een periode van meerdere dagen zo ongeveer langs de kust, is het weer tijd om het binnenland in te gaan. De volgende bestemmingen zijn natuurparken, dus hopelijk valt er weer veel moois te zien. Het eerste park kondigde zich gelijk vandaag aan. Niet vooraf in de planning, maar dankzij oplettende reisgenoten en een welwillende reisleider is een korte hike in Zombitse toegevoegd aan het schema. Wel flink wat vroeger op, maar zo wordt een lange reisdag toch een dag waarop wat is gedaan en gezien.

De rit begon nog in zuidelijke richting langs de kust, tot het eerste de beste grote plaatsje. Daar even wat ingeslagen voor de lunch onderweg en daarna al snel op de weg richting binnenland. Van de jeeps was overigens afscheid genomen, de hele groep zat weer in één bus. De weg weer typisch Mallagassisch: lekker veel gaten en kuilen. Het landschap weer open, helaas is inmiddels van alle bossen zo'n 85 % gekapt. Gelukkig wordt inmiddels ingezien dat dat niet heel handig is, er komen steeds meer beschermde gebieden. Het park Zombitse, in het hoogland, is zo'n park. Helemaal open landschap, vervolgens het bos en daarna weer compleet open landschap.

In het park was gelukkig best veel te zien. Veel vogels, een kameleon, sifaki's met een bruine rug (dus net een andere sifaki dan eerder gezien) en wat hagedissen. En verder natuurlijk weer genoeg planten waar we best veel over konden leren. Een prettige onderbreking van de reisdag dus. Na de hike nog twee uur door naar de bestemming voor vandaag: (net buiten) het Nationaal Park Isalo.

Vooral het laatste uur veranderde het landschap sterk: tafelbergen van zandsteenformaties staken overal erg mooi boven uit. Nog even twee mijnwerkersstadjes door en we kwamen al langs het park. Even verderop lag onze lodge hoog op een heuvel, aan de voet van zo'n tafelberg. Glamping was het idee voor twee nachten. Geen problemen mee, het zijn tot zo ver ongeveer de grootste en meest luxe verblijven deze vakantie. Ook altijd heerlijk rustgevend, die natuurlijke geluiden en frisse lucht van buiten in de nacht. Daar slaapt een mens erg lekker op. En dan voor morgen een fantastisch mooi NP in het vooruitzicht!

Dag 15: Isalo NP

Vooraf bij het uitzoeken van de reis één van de bedachte hoogtepunten: Isalo NP. Niet alleen vanwege de dieren die er leven, maar ook vanwege de prachtige omgeving. Dit mooie landschap had zich gisteren al aangekondigd bij aankomst bij de lodge, vandaag kon het via een lange wandeltocht verder worden verkend.

Ook vandaag weer vroeg op pad, het zou een lange dag gaan worden. Bijkomend voordeel dat de eerste kilometers nog voor de grootste hitte zouden worden afgelegd. Onze bus bracht ons naar de eerste parkeerplaats van het park, de tocht kon beginen. De eerste paar honderd meter een redelijke klim, we moesten een tafelberg op zien te komen. Onderweg naar boven een kameleon en vooral veel vogels, maar ook een slang liet zich zien. Naarmate meer hoogte werd bereikt, werd het uitzicht achterom steeds mooier. Bovenop de tafelberg bleek dat aan de achterkant een open vlakte zich over grote afstand uitstrekte, omgeven door andere tafelbergen. Isalo NP liet zich in volle glorie zien, wat indrukwekkend!

Na de nodige foto's werd de afdeling ingezet naar de vlakte en werd deze een stuk overgestoken. Na bijna 3 kilometer (vanaf start tocht) werd een kloof bereikt. Waar de omgeving rots- en zandachtig was met schaarse beplanting, daar was in de kloof sprake van een groene oase met ondere andere palmen. In de diepte was al een waterval hoorbaar, de eerste stop van de dag. Nog even afdalen over een smal pad met stenen en rotsen en er wachtte een verfrissende duik in een poel bij de waterval wachtte op de wandelaars. Zelf niet gedompeld, maar velen vonden het wel een prima idee.

Na het afkoelmoment iedereen weer in de wandelkleding voor het tweede deel van de tocht. Terug naar de vlakte voor een oversteek van circa 3 km naar een andere kloof. Inmiddels was het flink warm, gelukkig stond er nog een fijne bries. Over de vlakte was het vanwege de vlakke rotsen prima lopen, dus de oversteek was rap gedaan. Nadat de andere kloof was bereikt, moest nog worden afgedaald. Stenen en rotsen vormden (deels aangelegde en deels natuurlijke) treden. Vaak scheve en hoge treden, het was best oppassen geblazen. Eenmaal beneden was de lunchplek bereikt. Deze plek vormde ook een knooppunt met een wandelroute naar twee andere poeltjes met watervallen. Na de lunch was dat dan ook de volgende bestemming.

De tocht naar de poeltjes was een lastigere. Veel klimmen en dalen, met ook stukken over rotsen door de kloof. Op sommige plekken ook nat, dus het was soms ook glad. De 1,5 km nam dus ook best wat tijd in beslag. Eenmaal aangekomen dusdanig verhit dat een plons in de ijskoude poel dit keer wel welkom was. De tocht door deze kloof was trouwens wel erg mooi, dus dat maakte alles weer goed. Na het afkoelen weer terug naar de lunchplek, waar we nog sifaki's hebben gespot en de gidsen ons nog loodsten naar een dikke boa constrictor. Nog even een laatste kilometer naar de tweede parkeerplaats en de tocht zat erop. Verwachtingen zeker waargemaakt, dit was echt super. Terug bij de lodge nog even het zwembad in en de dag was weer compleet.

Dag 16: Anja

Soms blijkt een tussenstop een hoogtepunt te zijn. Vandaag was zo'n moment. In het natuurpark Anja bleek een heel grote groep ringstaartmaki's te wonen. Ook kameleons waren in overvloed te vinden. Een prachtige wandeltocht tijdens de tussenstop op weg naar Ranomafana was het gevolg.

Vandaag weer een flink aantal kilometers af te leggen, dus vroeg op pad. De rit voerde verder landinwaarts, de hoogte in. De tafelbergen verdwenen uit het landschap en werden vervangen door een bergachtig landschap dat langzamerhand steeds groener werd. Halverwege de dag de genoemde stop bij natuurgebied Anja. Dit park wordt beheerd door de lokale gemeenschap, zij profiteren ook van het toegangsgeld dat door de toeristen wordt betaald. Dit is de juiste manier om draagvlak te krijgen voor natuurbehoud. 

Het park staat bekend om de kameleons, maar vooral om de ringstaartmaki's. En dat was niets te veel gezegd. Binnen honderd meter kwamen we al de eerste groep tegen. Totaal niet mensenschuw, dus ideaal om foto's te maken. Vlak daarna de eerste kameleons en eigenlijk ging dit de hele tijd zo door: vele maki's en kameleons. Een echt hoogtepunt tijdens deze reis dus.

Na de wandeltocht weer terug in de bus voor nog een flink aantal uren. Het landschap werd groener en groener. Veel landbouw op de laagste plekken, maar ook steeds meer bos er omheen. Uiteindelijk zouden we in het donker aankomen in Ranomafana, een dorp midden in het regenwoud. In de avond zou nog een nachtwandeling plaatsvinden, maar vanwege de late aankomst werd besloten deze tocht een dag te verplaatsen.

Dag 17: Ranomafana

De hike door het regenwoud van Ranomafana heeft een dubbel gevoel opgeleverd. Een dikke 10 voor het woud zelf, een magere 3 voor de hike zelf en dan vooral hoe de insteek van de gidsen daar is. Maar eerst even terug naar het begin.

Vroeg op, want net na zonsopgang zijn de dagdieren het meest actief en is de kans dus het grootst om ze te kunnen spotten. Een bewolkte dag, het leek zelfs ieder moment te kunnen gaan regenen. Ook niet heel verrassend in een regenwoud en het heeft ook wel zijn charme, het hoort er echt bij. Een stukje rijden naar de ingang van het park en de wandeling kon beginnen. Een eerste verbazing dat onze groep (zo'n 16 personen) niet werd gesplitst in twee groepjes, ondanks dat er twee gidsen mee gingen. Het eerste deel van de hike kreeg het gros van de groep dus heel weinig mee van wat er vooraan werd uitgelegd. Ook de dieren zijn meestal al weer verdwenen voordat persoon 15 langskomt.

Een unieke lemurensoort in het park is de Golden Bamboo Lemur. Alle gidsen en spotters (mensen die vooruit gaan om de dieren alvast te gaan zoeken) hadden dan ook vooral de focus op het eerst laten zien van deze halfaap. Na ongeveer een half uur werden we allemaal van het pad af dwars het bos in gestuurd, er was er een te zien. Mededeling erbij was: "Er is geen plek, maar ga het toch maar proberen." Andere groepen werden dezelfde kant op gejaagd, waarna er een kluwen mensen naar het zelfde bolletje wol hoog in de boom stond te turen. We hadden hem gezien. De bosjes uit werd nog lastiger, want de gidsen bleven maar mensen onze kant op sturen.

Nadat we de Golden Bamboo Lemur hadden gezien, hoopten we in wat rustiger vaarwater te komen. De groep werd alsnog gesplitst en even was er de focus op andere dingen die waren te zien. Er waren echter nog meer lemursoorten te zien en iedere keer begon de 'ratrace' opnieuw. Op hoog tempo door het bos, van de paden af dwars door struiken, steil omhoog of omlaag en altijd maar de gidsen die vonden dat we daar verderop het toch allemaal beter konden zien. En iedere keer zo'n 60 mensen die aan het dringen waren om uiteindelijk een staart of schim te zien. Binnen het uur waren we het helemaal beu.

Uiteindelijk waren vier lemursoorten gespot en kwamen ook de gidsen enigszins tot rust. Toen werd de tocht ook een stuk leuker, ondanks dat het steeds natter werd in het woud. Nog een enkele keer 'lemurenpaniek', totdat de tocht naar de uitgang werd ingezet. Conclusie van de gidsen na afloop: "jullie hebben vier lemursoorten gezien, dus jullie hebben een goede tocht gehad." Misschien moeten ze nog maar eens leren per groep in te schatten wat ze wel en niet leuk vinden.

In de middag een vrij programma. Rustig aan gedaan, verder dan een wandeling door het dorp zijn we niet gekomen. Leuk dorpje met vriendelijke mensen. Slechts een enkele verkoopster die haar waren kwam aanbieden, echt opdringerig werd het nooit. De thermische baden zijn we niet in geweest, wel even langsgelopen om te kijken. Ook de lokale markt kon niet worden overgeslagen, verse producten te over.

Het avondprogramma overgeslagen. Een hike langs een best wel drukke weg (want het woud mag in het donker niet worden betreden), op zoek naar kameleons en nachtlemuren. Dezelfde gidsen als in de ochtend, de zin daarin ontbrak. Even relaxen was ook niet verkeerd. Einde programma voor de dag dus.

Dag 18 en 19: T.I.A. (This Is Africa)

Twee lange reisdagen voor de boeg. Na de west- en zuidkant resteerde nog de oostkant van Madagaskar. Dat betekent dus weer reizen. En dat ging uiteindelijk ook nog eens veel moeizamer dan verwacht. Gevalletje T.I.A., oftewel "This Is Africa".

De eerste reisdag was naar Antsirabe, de stad ten zuiden van de hoofdstad Antananarivo. In deze stad waren we op dag 3 van onze reis ook al geweest. De dag begon nog conform planning. Eerst een stop bij een waterval, daarna een ijzersmederij en nog even over een drukke markt. Leuke onderbrekingen van een lange reis. Op weg naar de lunch en een houtsnijdersdorp sloeg de T.I.A. toe. Een flinke klap voorin de bus, bezorgde gezichten bij de chauffeur en gids en een paar minuten later een bus die het voor gezien hield. Rook vanuit de motor, er was iets met de koeling. Na een poosje afkoelen motor en bijvullen koelwater, toch maar weer proberen. Dat ging voor even goed, we waren weer een paar kilometer verder voordat het weer klaar was. Met een herhaling van zetten wisten we een benzinestation te bereiken. Een aantal voordelen: er was een monteur beschikbaar die ging helpen en we hadden zelf ineens een toilet en snacks en drinken. En toen begon het lange wachten. Eerste nieuws was een kapotte thermostaat. Toen dat probleem was verholpen, bleek een leiding lek en een paar uur later werd ook geconstateerd dat de radiator lek was. De boel was zo oververhit geraakt, dat het koeldeel zo ongeveer was opgeblazen door de stoomdruk. Vanuit de reisorganisatie konden we ook weinig verwachten, er werd alleen maar een nieuwe bus naar Antsirabe gestuurd. Leuk voor morgen, maar vandaag hebben we er niets aan. Het was dus óf de bus repareren óf slapen in de bus. Blij dus met de mensen die wel druk voor ons bezig waren, want na zes uur was de bus (provisorisch) gerepareerd en konden we onze weg vervolgen.

Inmiddels was het al wel donker en het was niet het meest veilige gebied om te doorkruisen. Gelukkig kon ook nu weer een escorte van twee militairen worden geregeld, wel een veilig gevoel. Uiteindelijk om elf uur in de avond aangekomen in het hotel. De keuken was al om tien uur dichtgegaan. Ze hadden ons eten nog wel gemaakt, maar het stond dus wel te verpieteren bij de receptie. De koude kip en patat naar binnen geschoven en daarna snel naar bed.

De volgende dag werd duidelijk dat de nieuw gestuurde bus eigenlijk niet geschikt was voor 18 reizigers + bagage. De kapotte bus moest toch maar mee voor de bagage, de reizigers konden in de andere bus. In Antananarivo zou dan weer nog een bus staan en zouden we in die bus de rest van de reis vervolgen. Handig geregeld? Nee. T.I.A.? Ja. De pech onderweg bleek daarna ook nog niet voorbij. Een vrachtwagen kwam uitgerekend met pech te staan op een smalle brug, daar kon niemand meer langs en vanwege de problemen met de wielen was wegduwen geen optie. Er moest dus een onderdeel van 20 km verderop komen, daarvoor werd een brommer ingezet. Dat werd dus weer wachten. Gelukkig zorgden een aantal lokale kinderen voor vermaak. Er werd gezongen en gedanst, zo ging de tijd wel snel voorbij. Na twee uur kwam de boel weer langzaam in beweging, al duurt het wel lang om aan twee kanten volledig vastgelopen verkeer weer op gang te krijgen. Wat een chaos.

Leuke stops onderweg konden we ook vandaag dus weer vergeten, het was doorjagen om enigszins op tijd in Andasibe aan te komen. Wel nog de buswissel in Tana, dat was ook weer een bonus van drie kwartier. Na Tana nog vier uur voor de boeg, dat werd dus weer een aankomst in het donker. Gelukkig werd in het hotel geduldig op ons gewacht, om 21 uur konden we toch nog aanschuiven voor een prima maaltijd.

Na twee heel lange reisdagen vol met tegenslag waren we er wel even klaar mee, gelukkig morgen weer een natuurpark om te bezoeken.

Dag 20: Indri Indri

Indr Indri, de grootste lemur van allemaal. En dan ook nog met de meest luide roep van het stel. Endemisch (=uniek) voor het gebied rond Andasibe, dus de enige kans om hem te zien. In de vroege ochtend konden we ze al horen vanuit het nabijgelegen woud, dus er was goede hoop. En we zouden zeker niet worden teleurgesteld.

Ook nu weer eerst een korte rit naar het park en na een korte briefing op pad. De zon scheen volop, dus het woud toonde alle mogelijke kleuren. De dieren hadden er ook zin in, binnen de kortste keren zagen we een grote groep bamboe-lemuren en niet veel later hadden de gidsen een dikke boa constrictor gevonden bij een vijver. Een lekkere start dus. Even later nog wat sifaka's en daarna een aantal Indri Indri's. Ook nog eens mazzel dat ze laagin de bomen zaten, meestal komen ze de boomtoppen niet uit. Alle kansen dus op mooie foto's. Ook de rest van de tocht nog genoeg gezien. Nog meer halfapen, maar ook kleinere dieren. Genieten met een hoofdletter G dus.

De middag gebruikten we voor een bezoek aan lemuren eiland. Een opvangplek voor zeven verschillende soorten lemuren. Met een bootje gingen we over naar het eiland met de meest tamme lemuren. Deze lieten zich met alle gemak zien, zeker als er met banaan werd gezwaaid. Aan de overkant konden we op een ander eiland ook nog lemuren zien, deze waren minder tam. Ondanks dat de dieren op het eiland dus niet (meer) in het wild kunnen leven, hebben ze toch alle ruimte en goede zorg. Een bezoek is toch leuk en draagt bij aan een goed leven voor deze eerder door mensen in gevangenschap gehouden dieren.

Aan het begin van de avond was het nog tijd voor een wandeling in het woud. Helaas weinig dieren gezien (al te lang droog, dus dan komen ze nauwelijks tevoorschijn), maar toch leuk om door een donker bos te speuren. Dagen als deze zijn heerlijk.

Dag 21: Kameleons

De reis loopt langzaam ten einde. Alle parken en andere grote bezienswaardigheden zijn afgevinkt. Vandaag weer wat richting Tana, waar ook het vliegveld is. Eindbestemming van de dag het meer van Mantasao, om nog wat te ontspannen voordat thuis wacht. Onderweg nog een stop bij een kameleonfokkerij, waarbij in het achterliggende bos nog lemuren gespot kunnen worden.

In principe een dag met weinig reisuren, al hebben de afgelopen dagen ons wel wat geleerd. Ook vandaag dan ook weer het nodige oponthoud. In de ochtend om de haverklap wegwerkzaamheden (er komen verkiezingen aan, dus de president wil nog wat projecten inzetten om stemmen te winnen), uiteindelijk pas eind van de ochtend in Marozevo bij de kameleonfokkerij Peyrieras Reptile Reserve aangekomen. Een erg leuke stop. Eerst de heuvel omhoog, op zoek naar lemuren. Dat was makkelijk zoeken, want de sifaka's zaten al te wachten op een bananenbrunch. Ze aten letterlijk uit onze hand. Daarna een fotoshoot met de kameleons. De mooiste exemplaren vlak voor de lens. Ook krokodillen, kikkers, gekko's en slangen konden worden bewonderd, de camera maakte overuren. Een perfecte stop dus.

Na de lunch weer vol in de vertraging, een tankwagen had zich ter plaatse van wegwerkzaamheden zo ongeveer dwars over de weg gevouwen. Een enorme chaos was weer het gevolg. Gevalletje T.I.A. weer. Eind van de middag dus pas bij de bestemming, het relaxen bij het meer moet tot morgen wachten.

Dag 22, 23 en 24: Terug naar huis

Zo, we zijn weer thuis. Inmiddels weer een paar dagen, eerst maar eens lekker de tijd genomen om een beetje uit te rusten en te acclimatiseren. Maar zoals beloofd hierbij nu dan toch nog een verslag van de laatste dagen van de Madagaskar-reis. Het verhaal was opgehouden bij de aankomst bij het meer van Mantasoa. Er was een verblijf van twee nachten bij dit meer bedacht om nog even bij te komen van de rondreis. Even helemaal niets tot het moment dat het tijd was om richting het vliegveld te gaan en weer naar huis te vliegen. Het liep allemaal echter nog wel anders dan vooraf bedacht.

Allereerst het verblijf bij de lodge bij het meer. Een mooie locatie langs het meer met prima kamers. Ook de rest van het complex was voor Malagassische begrippen best luxe. Ideaal dus om heel weinig te doen. Ook de omgeving bracht rust, de dichtstbijzijnde plaats lag op 12 kilometer afstand. Niet iedereen had de rust om er van te kunnen genieten, wij hadden er weinig problemen mee. Een massage was snel geregeld en verder onder een parasol met een boek erbij, prima dus. Helaas was dit maar voor 1 dag, de volgende dag pakte heel anders uit. Het idee was om daar ook de dag erna nog lekker uit te slapen en verder tot in de middag te ontspannen. Een deel van onze groep had echter een (veel) vroegere vlucht, dus had de lokale organisatie bedacht dat gewoon met de rest moest worden meegereisd richting vliegveld. Daar zouden wij dan worden gedropt bij het hotel waar we de eerste twee nachten ook hadden verbleven. Op zich geen heel slecht idee, behalve dat de wekker hiervoor om 5 uur in de ochtend ging. Dat kan dan geen ontspannen dag meer worden, balen dus van deze wending.

De tocht met de bus richting vliegveld zou niet heel lang hoeven duren, maximaal 3 uur was wel het idee. Het zal geen verbazing wekken dat er ergens weer een kink in de kabel kwam. Onze bus bleek de weg (of liever: het hobbelpad) richting de lodge heen al niet goed te hebben overleefd, dus binnen de kortste keren stonden we stil. De vering kon het niet hebben, een noodreparatie was nodig. Ondertussen werd al wel vervangend vervoer op pad gestuurd, maar dat kon nog wel even duren. De chauffeur en gids dus weer met gereedschap onder de bus. Wielen moesten er af worden gehaald om bij de vering te kunnen, met spanbanden werd het een en ander provisorisch gerepareerd. Na weer iets van anderhalf uur konden we weer op pad, zij het stapvoets tot aan de asfaltweg. Daarna iets rapper richt Tana, al hield het qua snelheid nog niet over. Nerveuze gezichten dus bij de 'vroege vliegers', voor ons was de nood nog niet hoog. Al bijna in Tana kwam het vervangend vervoer tegemoet. Tijd om bagage over te laden was er niet, het was meer het overhevelen van mensen. Op deze manier was de bus minder zwaar beladen en kon deze weer met normale snelheid de rit vervolgen. Uiteindelijk iedereen toch op tijd op de luchthaven en wij naar het nabijgelegen hotel, al was het inmiddels al wel rond het middaguur.

Eenmaal in het hotel begon het lange wachten. Gelukkig was er wel een zwembad, dus dat werd nog lekker een paar keer plonzen en genieten van het zonnetje. Tussendoor ook nog even de tassen inpakken (met dit keer de grote vraag: waar hebben we onze sleutels opgeborgen?) en ook een lunch en diner werden nog genuttigd. Tussendoor het bericht van een vertraging van onze eerste vlucht en daardoor ook alvast het omboeken van onze tweede vlucht naar een latere optie. Nog langer wachten dus, al gaf het wel de gelegenheid om in de avond nog even een paar uurtjes te gaan liggen. Uiteindelijk laat op de avond een korte transfer naar de luchthaven. Een snelle incheck, douane en veiligheidscontrole, dat viel dus niet tegen. Nog even wachten en op de verwachte (vertraagde) tijd vertrok het vliegtuig richting Parijs. Na een voorspoedige nachtvlucht, waarbij het gelukkig lukte een aantal uren te slapen, werd de landing ingezet. Op Parijs helaas nog verdere vertraging in Parijs, de vlucht naar Nederland liet op zich wachten. Gelukkig was het nog maar een korte vlucht, daarna lekker snel naar huis. Het Madagaskar-avontuur was ten einde. Een leuke en mooie, maar ook vermoeiende trip. Nieuwe herinneringen zijn gemaakt.